Facebook Twitter Pinterest LinkedIn İLETİŞİM BAĞLAMINDA İNSAN BENLİĞİNİN İFADESİ İnsanlar, ilişki kurdukları ortamlarda kendilerini ifade etme yoluna giderler. Bu özdeşleşme, karmaşık bir etkileşim içinde […]
İnsanlar, ilişki kurdukları ortamlarda kendilerini ifade etme yoluna giderler. Bu özdeşleşme, karmaşık bir etkileşim içinde gerçekleşir. Örnek bir durumla incelemeye başlayalım: Hakkı Bey, bir bankanın şubesinde müdür olarak görev yapmaktadır. Sekreteri olan Nazan Hanım, pazartesi sabahı, Hakkı Bey ile pazar akşamı televizyonda yayınlanan Doğu Anadolu dizisi hakkında sohbet etmek ister:
Nazan Hanım: –Dün akşam TV’deki Doğu Anadolu dizisini seyrettiniz mi? —
Bu örneğin arkasında yatan etkileşime odaklanalım. Nazan Hanım, ilişki düzeyinde, “Kendimi, sizinle TV’de neyi seyrettiğinizi konuşabilecek kadar yakın bir ilişki içinde görüyorum,” şeklinde ifade ediyor. Hakkı Bey, Nazan Hanım’ın bu özdeşleşme biçimine üç farklı şekilde tepki verebilir:
(1) Nazan Hanım’ın ifadesini kabul edebilir,
(2) Nazan Hanım’ın ifadesini reddedebilir, veya
(3) Nazan Hanım’ı önemsemeyebilir.
Bu seçenekler, Hakkı Bey ve Nazan Hanım arasındaki farklı ilişki türlerine işaret eder. Bu seçenekleri daha ayrıntılı inceleyelim.
Kabullenme (Tasdik/Conformity)
Nazan Hanım, –Dün akşam TV’deki Doğu Anadolu dizisini seyrettiniz mi?– sorusunu yönelterek, Hakkı Bey’in yanıt verme biçimine dikkat eder. Eğer Hakkı Bey, –Hayır seyredemedim; hanımla birlikte dayımları ziyaret ediyorduk, seyretme olanağı bulamadık;– gibi bir cevap verirse, Nazan Hanım’ın, –TV’de neyi seyrettiğinizi konuşabilecek kadar kendimi sizinle yakın ilişki içinde görüyorum,– ifadesini kabul ettiği anlamına gelir. Hatta, –Evet, bu konuyu konuşabiliriz;– şeklinde bir yanıt, ilişkinin samimiyetini gösterebilir. Eğer Hakkı Bey çekingen biri değilse ve Nazan Hanım’ın ifadesini içtenlikle kabul ederse, aralarındaki ilişki sorunsuz devam eder.
Reddetme (Rejection)
Nazan Hanım’ın sorduğu soruya Hakkı Bey, –Nazan Hanım, lütfen bana cari hesap defterlerini getirin ve Beyoğlu Şubesi’ne telefon ederek Adnan Bey’i arayın!– gibi bir cevap verirse, Nazan Hanım’ın ifadesini reddetmiş olur. Bu durumda Nazan Hanım’ın, –TV’de neyi seyrettiğinizi konuşabilecek kadar yakın ilişki içinde görüyorum;– önermesini kabul etmeyen Hakkı Bey, sekreteriyle arasında samimi bir ilişki olmadığını belirtmiş olur. Eğer Nazan Hanım, Hakkı Bey’in bu tür bir ret tepkisini kabul edebilirse, ilişki düzeltilebilir. Ancak, eğer Hakkı Bey ret tepkisini gizlice kabul etmez ve samimi bir şekilde ilişkiyi reddederse, aralarındaki gerginlik örtük bir biçimde varlığını sürdürebilir.
Umursamama (Disconfirmity)
Nazan Hanım’ın sorusuna Hakkı Bey hiç cevap vermezse veya onu görmezden gelirse, bu umursamama davranışının bir örneğidir. Bu durumda Nazan Hanım’ın, –TV’de neyi seyrettiğinizi konuşabilecek kadar yakın ilişki içinde görüyorum;– tanımını kabul etmeyen Hakkı Bey, Nazan Hanım’ın varlığını umursamadığını ifade eder. Umursamama davranışı, ilişki düzeyinde en zararlı olanıdır ve ilişkideki gerginlik ve huzursuzluğun ana kaynağı olarak gösterilir.
Her günkü iletişim süreçlerinde, insanlar sürekli olarak kendilerini ifade ederler. Ancak, bu ifadeler her zaman kabul görmez. Kabullenme, reddetme ve umursamama gibi tepkiler, iletişim süreçlerini şekillendirir ve ilişkilerin dinamiğini belirler. Kabullenme, Nazan Hanım’ın sorusunu kabul edip yanıt vermesi durumunda oluşur. Reddetme, Nazan Hanım’ın sorusuna karşı olumsuz bir cevap verme veya konuyu değiştirme şeklinde kendini gösterir. Umursamama ise, Nazan Hanım’ın sorusuna hiç cevap vermemek veya görmezden gelmek biçiminde ifade edilir.
İnsanlar arasındaki ilişkilerde iletişim zorlukları kaçınılmazdır. İletişimdeki bu sorunlar, özellikle kabullenme, reddetme ve umursamama gibi benlik tanımlarının etkileşimlerde oynadığı rol nedeniyle ortaya çıkar. İnsanlar genellikle benzerlik veya farklılık temelinde ilişkilere dahil olurlar. Ancak, iletişim sadece sözlü değil, aynı zamanda sözsüz ifadelerle de gerçekleşir. Sözlü iletişim aklı ve mantığı hedef alırken, sözsüz iletişim duyguları ve ilişkileri en etkili biçimde ifade eder.
İletişimdeki bu farklı ifade biçimleri, ilişkilerin karakterini belirler. İletişimin içerik düzeyi, ne söylendiği ve anlatılanların ifade edilme şeklidir. Ancak ilişki düzeyi, iletişim sürecini yönlendiren ve iletilen mesajın altında yatan duygusal ve sosyal ilişkileri yansıtır. İletişimde hem içerik hem de ilişki düzeyini anlamak, gerçek anlamı ve nüansları tam olarak kavramak açısından hayati öneme sahiptir.
İletişimde en temel varsayımlardan biri, aynı sosyal ortamda bulunan insanların iletişim kurabilmesinin imkânsız olmadığıdır. İnsanlar iletişim yoluyla etkileşime girer, bilgi paylaşır ve duygusal bağlar kurarlar. Bu etkileşimlerin temelinde içerik ve ilişki düzeyleri bulunur. Her iletişim eylemi, bu iki düzeyi içerir ve ilişki düzeyi, içerik düzeyine anlam kazandırır. İletişimdeki benlik tanımları, ilişki düzeyini belirler ve iletişimin tonunu şekillendirir.
Bir diğer önemli nokta ise mesajların yapılandırılma biçimleridir. İletişimde kullanılan dil, jestler, mimikler ve tonlama gibi unsurlar, iletişimdeki benlik tanımlarını yansıtır. Bu unsurlar, iletişimdeki ilişkileri şekillendirir ve iletilen mesajın anlaşılmasını belirler. İşte bu nedenle iletişimde yapılan seçimler, iletişimdeki etkileşimleri büyük ölçüde etkiler.
İletişimin ikinci yönü ise sözsüz iletişimdir. İnsanlar sadece sözlü değil, aynı zamanda jestler, mimikler, beden dili ve ses tonu gibi sözsüz ifadelerle de duygularını ve düşüncelerini ifade ederler. Sözsüz iletişim, sözlü iletişimi destekler ve duygusal anlamı daha güçlü bir şekilde ifade etmemizi sağlar. Bu nedenle, iletişimde sadece sözlü ifadelerin değil, aynı zamanda sözsüz ifadelerin de dikkate alınması önemlidir.
Tüm bu iletişim dinamikleri, insanların günlük hayatlarında sürekli olarak kendilerini ifade ettiği ve diğer insanlarla etkileşimde bulunduğu gerçeğini yansıtır. İletişimdeki kabul, reddetme ve umursamama gibi benlik tanımları, ilişkilerin sağlığını ve kalitesini etkiler. İyi iletişim kurmak, duyguları anlamak ve karşılıklı anlayışı artırmak için hayati öneme sahiptir.
Sonuç olarak,
insanlar arasındaki iletişim karmaşık bir etkileşim ağıdır. İletişimdeki benlik tanımları, ilişkileri belirler ve iletişimin kalitesini etkiler. İçerik ve ilişki düzeylerinin bir araya geldiği iletişim süreçleri, insanların duygusal bağlar kurmasına, düşüncelerini paylaşmasına ve karşılıklı anlayışı artırmasına yardımcı olur. Bu nedenle, iletişimde hem sözlü hem de sözsüz ifadelerin anlamını kavramak ve benlik tanımlarıyla ilişkili etkileşimleri anlamak, daha sağlıklı ve tatmin edici ilişkiler kurmamıza yardımcı olacaktır.